Η ανθρώπινη διατροφή ενώνει την υγεία με τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Η κατανάλωση τροφής μπορεί να επηρεάσει την ανθρώπινη υγεία και ταυτόχρονα μπορεί να επιδράσει και στο περιβάλλον. Η αλλαγή προς μια διατροφή που θα προάγει και την «υγεία» του περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει τετραπλασιαστεί τον τελευταίο αιώνα και όπως είναι φυσικό έχει αυξηθεί και η παγκόσμια ζήτηση τροφίμων. Η παραγωγή και η κατανάλωση τροφίμων φέρνουν ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις αφού τεράστιες εκτάσεις δασών καταστρέφονται κάθε χρόνο προς κτηνοτροφική χρήση και την αγροτική παραγωγή, όπου καταναλώνεται το 90% του πόσιμου νερού. Σχεδόν το 30% των παραγόμενων τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια, αντί να καταναλωθεί.
Η παραγωγή κρέατος αυξάνεται δραματικά τα τελευταία χρόνια και διαπιστώνεται ότι το κρέας και τα προϊόντα του έχει τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τα τρόφιμα που παράγονται και μεταποιούνται, ενώ ακολουθούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα φυτικά τρόφιμα φαίνεται να έχουν σαφώς περιορισμένη επίπτωση στο περιβάλλον.
Με βάση τα παραπάνω, τα περιβαλλοντικά ζητήματα που έχουν προκύψει είναι μεγάλα καθώς η παραγωγή τροφίμων αποτελεί το μεγαλύτερο παράγοντα περιβαλλοντικής αλλαγής και ευθύνεται για περίπου 30% των αερίων του θερμοκηπίου και 70% της χρήσης φρέσκου νερού.
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το κλίμα συμφωνούν ότι οι κυβερνήσεις, οι μεγάλες βιομηχανίες αλλά και οι ίδιοι οι καταναλωτές θα πρέπει να δράσουν άμεσα. Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε ο όρος βιώσιμη διατροφή, δηλαδή η διατροφή εκείνη με τις χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που συμβάλει στην ασφάλεια των τροφίμων και της υγιεινής ζωής τόσο για τις σημερινές, αλλά και τις μελλοντικές γενιές.
Γιατί έχει ενδιαφέρον η «περιβαλλοντική διατροφή»
Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι μπορούμε να επηρεάσουμε την κλιματική αλλαγή μέσω του τι τρώμε, μια πρακτική που είναι γνωστή ως «περιβαλλοντική διατροφή», οι διατροφικές μας επιλογές μπορούν να αλλάξουν σοβαρά όσα συμβαίνουν στο περιβάλλον.
Η επιλογή των καταναλωτών μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον προσανατολισμό της παραγωγής τροφίμων προς τη βιωσιμότητα, επιλέγοντας συγκεκριμένους τύπους προϊόντων ανάλογα με τη γεωγραφική τους προέλευση, αλλά και τη διαδικασία παραγωγής, Οι βιώσιμες διατροφές θεωρούνται εκείνες που έχουν «χαμηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και σέβονται τη βιοποικιλότητα, ενώ βελτιστοποιούν τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους.
Πρακτικές όπως η επένδυση σε καλύτερες γεωργικές πρακτικές, εργατικούς νόμους, ρύθμιση του νερού και τεχνολογία που στοχεύει στη μείωση του αποτυπώματος των τροφίμων μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα. Για το σκοπό αυτό το 2019 και για πρώτη φορά η επιστημονική επιτροπή EAT – Lancet προκειμένου να συμβιβάσει το αίτημα για υγιή δίαιτα με τη βιωσιμότητα των διατροφικών συστημάτων δημιούργησε ένα πλανητικό – οικουμενικό διατροφικό πρότυπο.
Το πρότυπο αυτό είναι πραγματικά οικουμενικό και εύκολα προσαρμόσιμο σε διαφορετικές διατροφικές κουλτούρες και συστήματα παραγωγής, αφού προτείνει ένα εύρος επιλογών.
Η ανθυγιεινή διατροφή αποτελεί μεγαλύτερο ρίσκο για την υγεία από την κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικών, καπνού. Για να δημιουργηθεί το πρότυπο της υγιούς δίαιτας η επιτροπή χρησιμοποίησε τις διατροφικές ομάδες δηλαδή πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, φρούτα και λαχανικά, πρόσθετο λίπος και πρόσθετα σάκχαρα. Λαμβάνοντας παράλληλα υπ’ όψη τη διατροφική επάρκεια, η οποία ορίζεται ως η ποσότητα θρεπτικών συστατικών που είναι απαραίτητη για να επιτύχουμε τη βέλτιστη δυνατή υγεία.
Τι κάνουμε για να ακολουθήσουμε τη περιβαλλοντική διατροφή;
- Επίλεγουμε πρώτα τα φυτά
Τα φυτικά τρόφιμα εκπέμπουν 10 έως 50 φορές λιγότερα GHG από τα προϊόντα ζωικής προέλευσης. Οι εξαιρετικές επιλογές εδώ περιλαμβάνουν δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους, τα οποία όλα θα παρέχουν τόνους φυτικών ινών, βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ενώσεις που τονώνουν το ανοσοποιητικό.
- Περιορίζουμε τα προϊόντα ζωικής προέλευσης
Το κόκκινο κρέας έχει συνδεθεί με χρόνιες ασθένειες όπως οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος του παχέος εντέρου, αλλά έχει επίσης τις πιο σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
- Αποφεύγουμε τα επεξεργασμένα
Αν σκεφτούμε μερικές από τις επιλογές επεξεργασμένων τροφίμων που καλύπτουν τα ράφια των παντοπωλείων σε όλη τη χώρα, πολλά από αυτά έχουν πάνω από 20 συστατικά. Επιπλέον, τα επεξεργασμένα τρόφιμα έρχονται συχνά σε πολλές συσκευασίες, με σχεδόν όλες να περιλαμβάνουν κάποια μορφή πλαστικού, τα περισσότερα από τα οποία δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένη με χρόνιες ασθένειες.
- Επένδυουμε σε τοπικά και βιολογικά συστήματα
Η βιολογική γεωργία αποφεύγει τη χρήση των πιο σκληρών χημικών ουσιών στο σύστημα και χρησιμοποιείται συχνά από παραγωγούς που ενδιαφέρονται πραγματικά για τα προϊόντα που φέρνουν στην αγορά και τη γη που καλλιεργούν.
- Φροντίζουμε να έχουμε σπιτικό φαγητό
Το μαγείρεμα στο σπίτι ακολουθώντας το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, είναι οτι καλύτερο για τα παιδιά και τους αγαπημένους σου, αφήνοντας μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα.
Φαίνεται λοιπόν ότι υγεία του πλανήτη περνά μέσα από το πιάτο μας και αυτό διότι οι διατροφικές μας επιλογές δεν επηρεάζουν μόνο τη δική μας υγεία αλλά και το περιβάλλον. Το μοντέλο της βιώσιμης διατροφής θα μπορούσε να μειώσει παγκοσμίως τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα με αποτέλεσμα να συμβάλει στην σταθεροποίηση του κλίματος, να περιορίζει την απώλεια άγριας ζωής, να περιορίζει την χρήση γης για καλλιέργεια, ενώ παράλληλα προσφέρει υγεία και μακροζωία για τον άνθρωπο.
Αν τρεφόμαστε υγιεινά κάνουμε καλό και στο περιβάλλον.
Κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά μας.
Αν καταφέρουμε τώρα να τα μυήσουμε στα μυστικά της καλής και υγιεινής διατροφής,
θα βάλουμε γερές βάσεις για να γίνουν υγιείς και συνειδητοποιημένοι πολίτες.
